Kraków
We współczesnym Krakowie możemy odnaleźć wiele śladów żydowskiej przeszłości, niezwykłe dziedzictwo, które nadal zachwyca. Kultura żydowska od wieków była integralnym elementem Krakowa. Miejscem, w którym zawiera się esencja żydowskiego życia był i jest niewątpliwie Kazimierz. Obecnie dzielnica Krakowa, ale niegdyś odrębna jednostka miejska, którą założył Kazimierz Wielki, monarcha znany m.in. z tego, że nadał Żydom liczne przywileje i gwarantował im ochronę prawną. Kazimierz, mimo, że jego społeczność żydowska jest obecnie nieliczna, nadal przedstawia światu wielobarwność i wielowątkowość żydowskiego życia. Mieszczą się tam okazałe synagogi: od najstarszej zwanej Starą, gdzie obecnie mieści się muzeum judaistyczne, poprzez Synagogę Remu - najstarszą czynną bożnicę w Polsce, po synagogi Wysoką, Izaaka, Kupa, Poppera oraz dziewiętnastowieczny Tempel, niegdyś synagogę Żydów postępowych. Na Kazimierzu zachowały się także dwa cmentarze: stary, położony przy synagodze Remu, na którym spoczywają m.in. wybitni krakowscy rabini i uczeni oraz nowy, przy ul. Miodowej – rozległa nekropolia, która wciąż służy krakowskiej gminie żydowskiej. Zachowały się w tej dzielnicy dawne niewielkie domy modlitwy, szkoły, łaźnie rytualne. Wiemy, gdzie handlowano koszernym mięsem, gdzie mieściły się niektóre sklepiki i restauracje. Oczywiście życie żydowskie w Krakowie to nie tylko Kazimierz – w całym mieście można wciąż odnaleźć ślady obecności Żydów, czasem nieoczywiste i trudno dostrzegalne, ale nadal istniejące.
Dziś w Krakowie żyje niewielka, ale aktywna społeczność żydowska i działa szereg żydowskich instytucji. Krakowskich Żydów zrzeszają Gmina Wyznaniowa, Centrum Społeczności Żydowskiej (JCC Kraków) i postępowy Beit Kraków. Mieszka tu także grupa chasydów ruchu Chabad-Lubawicz. Żydowskie Muzeum Galicja i Stara Synagoga (oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa) przybliżają różne aspekty historii i kultury Żydów. W kazimierskich księgarniach (Żydowskie Muzeum Galicja, Synagoga Wysoka, Jarden) można znaleźć ogromne bogactwo publikacji o tematyce żydowskiej. Wydarzenia kulturalne – nie tylko w ramach słynnego Festiwalu Kultury Żydowskiej i Nocy Synagog - i działalność edukacyjna różnych instytucji i organizacji sprawiają, że mieszkańcy Krakowa i osoby odwiedzające miasto mają na co dzień możliwość zgłębiania bogactwa i różnorodności żydowskiej tradycji, kultury i historii.
Opisując dziedzictwo żydowskie Krakowa nie można zapominać o miejscach związanych z Zagładą. W dzielnicy Podgórze wciąż stoją dwa fragmenty muru, który otaczał krakowskie getto. Plac Bohaterów Getta (dawny Plac Zgody) to wielki pomnik upamiętniający ofiary Holokaustu. W Podgórzu mieszczą się też dwa muzea – Fabryka Schindlera i Apteka pod Orłem – przybliżające historię Krakowa w latach II wojny światowej i tragiczny los jego żydowskich mieszkańców. Nieco dalej znajduje się teren dawnego obozu koncentracyjnego Płaszów. Więźniów Płaszowa upamiętniają stojące tam pomniki. Wcześniej znajdował się w tym miejscu jeden z krakowskich cmentarzy żydowskich, po którym pozostały jedynie nieliczne ślady. Dziś jest to „podwójny” cmentarz.
Back
We współczesnym Krakowie możemy odnaleźć wiele śladów żydowskiej przeszłości, niezwykłe dziedzictwo, które nadal zachwyca. Kultura żydowska od wieków była integralnym elementem Krakowa. Miejscem, w którym zawiera się esencja żydowskiego życia był i jest niewątpliwie Kazimierz. Obecnie dzielnica Krakowa, ale niegdyś odrębna jednostka miejska, którą założył Kazimierz Wielki, monarcha znany m.in. z tego, że nadał Żydom liczne przywileje i gwarantował im ochronę prawną. Kazimierz, mimo, że jego społeczność żydowska jest obecnie nieliczna, nadal przedstawia światu wielobarwność i wielowątkowość żydowskiego życia. Mieszczą się tam okazałe synagogi: od najstarszej zwanej Starą, gdzie obecnie mieści się muzeum judaistyczne, poprzez Synagogę Remu - najstarszą czynną bożnicę w Polsce, po synagogi Wysoką, Izaaka, Kupa, Poppera oraz dziewiętnastowieczny Tempel, niegdyś synagogę Żydów postępowych. Na Kazimierzu zachowały się także dwa cmentarze: stary, położony przy synagodze Remu, na którym spoczywają m.in. wybitni krakowscy rabini i uczeni oraz nowy, przy ul. Miodowej – rozległa nekropolia, która wciąż służy krakowskiej gminie żydowskiej. Zachowały się w tej dzielnicy dawne niewielkie domy modlitwy, szkoły, łaźnie rytualne. Wiemy, gdzie handlowano koszernym mięsem, gdzie mieściły się niektóre sklepiki i restauracje. Oczywiście życie żydowskie w Krakowie to nie tylko Kazimierz – w całym mieście można wciąż odnaleźć ślady obecności Żydów, czasem nieoczywiste i trudno dostrzegalne, ale nadal istniejące.
Dziś w Krakowie żyje niewielka, ale aktywna społeczność żydowska i działa szereg żydowskich instytucji. Krakowskich Żydów zrzeszają Gmina Wyznaniowa, Centrum Społeczności Żydowskiej (JCC Kraków) i postępowy Beit Kraków. Mieszka tu także grupa chasydów ruchu Chabad-Lubawicz. Żydowskie Muzeum Galicja i Stara Synagoga (oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa) przybliżają różne aspekty historii i kultury Żydów. W kazimierskich księgarniach (Żydowskie Muzeum Galicja, Synagoga Wysoka, Jarden) można znaleźć ogromne bogactwo publikacji o tematyce żydowskiej. Wydarzenia kulturalne – nie tylko w ramach słynnego Festiwalu Kultury Żydowskiej i Nocy Synagog - i działalność edukacyjna różnych instytucji i organizacji sprawiają, że mieszkańcy Krakowa i osoby odwiedzające miasto mają na co dzień możliwość zgłębiania bogactwa i różnorodności żydowskiej tradycji, kultury i historii.
Opisując dziedzictwo żydowskie Krakowa nie można zapominać o miejscach związanych z Zagładą. W dzielnicy Podgórze wciąż stoją dwa fragmenty muru, który otaczał krakowskie getto. Plac Bohaterów Getta (dawny Plac Zgody) to wielki pomnik upamiętniający ofiary Holokaustu. W Podgórzu mieszczą się też dwa muzea – Fabryka Schindlera i Apteka pod Orłem – przybliżające historię Krakowa w latach II wojny światowej i tragiczny los jego żydowskich mieszkańców. Nieco dalej znajduje się teren dawnego obozu koncentracyjnego Płaszów. Więźniów Płaszowa upamiętniają stojące tam pomniki. Wcześniej znajdował się w tym miejscu jeden z krakowskich cmentarzy żydowskich, po którym pozostały jedynie nieliczne ślady. Dziś jest to „podwójny” cmentarz.
Back